Zarządzanie oświetleniem na miarę XXI wieku
Zarządzanie oświetleniem – czy to naprawdę potrzebne? Z punktu widzenia kalkulacji na pewno tak. Każda instalacja oświetleniowa pierwszego dnia eksploatacji zapewnia więcej jasności niż wymagają normy, ale także po latach eksploatacji musi zapewnić określone minimum światła.
Bez systemu sterowania nie ma więc mowy o optymalizacji komfortu i kosztów. Zwłaszcza gdy w grę wchodzą nowoczesne źródła światła o długiej żywotności, np. oświetlenie LED. Użytkownicy również nie chcą całkowicie rezygnować z możliwości regulowania czy sterowania oświetleniem – samo zapalanie i gaszenie światła to zbyt mało. Zwłaszcza, że znalezienie systemu zarządzania oświetleniem dostosowanego do potrzeb nowo budowanego czy remontowanego obiektu nie jest dziś żadnym problemem. Oprócz względów energetycznych znaczącą rolę odgrywają regulacje prawne, koszt i jakość oświetlenia, jak również komfort użytkowania. Tym samym z prostego pytania, na które kiedyś odpowiedź brzmiałaby „tak” lub „nie”, rodzi się szerokie pole do rozważań.
Według danych Komisji Europejskiej oświetlenie stanowi dziś około 19% globalnego zużycia energii, a biorąc pod uwagę same zakłady rzemieślnicze, usługowe i placówki handlowe udział ten wynosi około 30%. Wniosek nasuwa się sam: oświetlenie ma nie tylko ogromny wpływ na nasze samopoczucie, ale także na wysokość kwot widniejących na rachunkach za energię. Poza tym zużycie energii spożytkowanej na oświetlenie ma ogromne znaczenie dla ochrony środowiska. Zanieczyszczenie powietrza w 80% spowodowane jest emisjami powstającymi w procesach produkcji i zużycia energii. A zatem efektywność systemów oświetleniowych jest w coraz większym stopniu kwestią polityczną, wymagającą odgórnych regulacji. To właśnie dlatego zwykła żarówka zniknęła już ostatecznie z europejskich rynków.
Zarządzanie oświetleniem – trampolina do efektywności
Potencjał oszczędności energii w zakresie oświetlenia jest wysoki, ponieważ około jedna trzecia wszystkich instalacji oświetleniowych w Europie liczy sobie więcej niż 25 lat. Przy pomocy nowoczesnych technik oświetleniowych zużycie energii można szybko i radykalnie ograniczyć. Już sama tylko wymiana źródeł światła na nowoczesne świetlówki z elektronicznymi balastami może dać oszczędność energii rzędu 55%. A wprowadzenie rozwiązań do zarządzania oświetleniem, takich jak kontrola obecności i sterowanie oświetleniem mogą zwiększyć oszczędność nawet do 80%.
Założenie projektowe: jakość
Jakość światła nie jest jednak pojęciem łatwym do zdefiniowania. Na nasze postrzeganie mają wpływ takie czynniki, jak intensywność światła dziennego, efekt olśnienia czy środowisko zewnętrzne. Dobrego oświetlenia nie można zdefiniować wyłącznie przy pomocy parametrów decydujących o dobrej widoczności (np. regulacji natężenia i niedopuszczanie do olśnień), lecz należy wziąć pod uwagę także inne czynniki wizualne, np. równomierny rozkład światła w pomieszczeniu albo dobra zdolność oddawania barw przez lampy. Kierunkowość światła, rozkład cieni oraz barwa światła decydują o oddziaływaniu światła w pomieszczeniu. A atmosfera wnętrza ma istotny wpływ na nasz nastrój.
Lepiej pracować przy dobrym oświetleniu
Oświetlenie jest czynnikiem krytycznym zwłaszcza w przemyśle i rzemiośle. Optymalne efekty produkcji zależą przecież od wydajności pracowników. Dobre oświetlenie pomaga wzmocnić motywację, zapobiega uczuciu zmęczenia, oszczędza wzrok i chroni przed wypadkami podczas pracy. Zła widoczność natomiast przynosi odwrotne skutki: spada nasza wydajność, szybko zaczynamy odczuwać zmęczenie i częściej popełniamy błędy.
O jakości oświetlenia decyduje także barwa światła. Jednym z podstawowych zadań systemu zarządzania oświetleniem jest więc także indywidualne dopasowanie temperatur barwowych do określonych potrzeb wynikających z wykorzystania przestrzeni oraz – w idealnym przypadku – kontrolowane utrzymywanie tej samej jakości oświetlenia przez cały dzień. Jeśli jako barwę światła zastosuje się ciepłą lub neutralną biel, zmienia się charakter pomieszczenia, a wewnątrz budynku odtworzone zostają naturalne warunki świetlne. Te proste metody dają wymierne efekty, gdyż światło nie tylko stwarza warunki sprzyjające dobrej widoczności, lecz także steruje naszym zegarem biologicznym. Dlatego nowoczesne koncepcje oświetlenia przenoszą dynamikę zmian światła dziennego na światło sztuczne.
Konsekwentna redukcja kosztów
Z biznesowego punktu widzenia nasuwa się jeszcze jeden istotny aspekt: ekonomiczność. Największe znaczenie mają tu koszty energii, stanowiące około 70% ogólnych kosztów instalacji oświetleniowej. Dlatego kluczowa jest tu optymalizacja zużycia energii, niezależnie czy mam do czynienia z nowym budynkiem, czy też modernizacją. Można zredukować także koszty samej instalacji – bez konieczności inwestowania w wysoko zaawansowany technologicznie osprzęt. Kluczem jest znalezienie rozwiązania, dzięki któremu będzie można przeprowadzić łatwy rozruch.
Nowoczesne systemy oświetleniowe oferują w tym zakresie aplikacje programowe z przyjaznym w obsłudze interfejsem użytkownika, służącym do konfiguracji systemu. Teraz już nie wymagają one wiedzy z zakresu programowania – często mają zaimplementowane podstawowe i najbardziej przydatne funkcje. Ustawienia wprowadza się niemal jednym kliknięciem myszy – przez przyporządkowanie poszczególnych urządzeń do konkretnych pomieszczeń oraz wpisanie odpowiednich parametrów pracy. Stąd personel obsługujący jest w stanie bez problemu przeprowadzić rozruch systemu, a dokumentacja tworzona jest z reguły automatycznie. Takie rozwiązania oferują także wiele korzyści podczas dalszej eksploatacji, gdyż nie tylko ułatwiają zarządzanie systemem, lecz także dostarczają na bieżąco informacji o jego stanie. Potencjalne stany awaryjne poszczególnych komponentów sygnalizowane są często z dużym wyprzedzeniem, a jeśli dojdzie już do zakłóceń w pracy, o wiele łatwiej jest znaleźć przyczynę. W przypadku konieczności przeprowadzenia modyfikacji systemu, instalację można w elastyczny sposób dostosować do nowego układu pomieszczeń i to zadanie jest w stanie wykonać wewnętrzny personel odpowiedzialny za utrzymanie budynku.
Julia Ockenga, WAGO.DE